ลักษณะทางพฤษศาสตร์
สายพันธุ์ข้าว “เจ้าก่ำหอมแม่โจ้ 1” มีผลผลิตเฉลี่ย 808 กิโลกรัมต่อไร่ และมีอายุวันออกดอก 106 วัน ข้าวกล้องสุกมีความอ่อนนุ่มกว่าข้าวกล้องทั่วๆ ไป และมีกลิ่นหอมผสมผสานระหว่างกลิ่นหอมของใบเตย และกลิ่นของข้าวดำ
ลักษณะเด่น ดำ หอม ต้นเตี้ย ไม่ไวต่อช่วงแสงปลูกได้ทุกฤดู
แหล่งที่มา/ประวัติ
เจ้าก่ำหอมแม่โจ้ 1 เป็นข้าวสายพันธุ์ใหม่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีดำที่ใช้บริโภคในแบบข้าวกล้อง โดยเจ้าก่ำหอมแม่โจ้ 1 เกิดจากนวัตกรรมใหม่ในการปรับปรุงพันธุ์ให้ได้ข้าวเจ้าสีดำมีกลิ่นหอม ต้นเตี้ย ไม่ไวต่อช่วงแสงโดยใช้เครื่องหมายโมเลกุลช่วยในการคัดเลือก การปรับปรุงพันธุ์ใช้เวลาปรับปรุงพันธุ์ทั้งหมด 10 ฤดู เริ่มจากในฤดูนาปี 2551 ทำการผสมพันธุ์ระหว่างข้าวเจ้าหอม ไม่ไวต่อช่วงแสง ต้นเตี้ย พันธุ์ปทุมธานี 1 กับข้าวเจ้าไม่ไวต่อช่วงแสง ต้นเตี้ย ไม่มีกลิ่นหอม พันธุ์เจ้าหอมนิล เพื่อผลิต F1 จากนั้นในฤดูนาปรัง 2552 ผลิตเมล็ด F2 ในฤดูนาปี 2552 ปลูก F2 คัดเลือกด้วยเครื่องหมายโมเลกุล fgr marker ที่พัฒนาขึ้นมาเฉพาะกับยีนควบคุมความหอมที่อยู่บนโครโมโซมที่ 8 โดยคัดเลือกต้น F2 ที่มียีโนไทป์ fgrfgr ของยีนหอมให้เหมือนกับข้าวเจ้าพันธุ์ ปทุมธานี 1 (ภาพที่ 1) จึงทำให้ได้เมล็ดข้าว F3 ที่มีกลิ่นหอมเหมือนข้าวปทุมธานี 1 ในฤดูนาปรัง 2553 ปลูก F3 คัดเลือกด้วยเครื่องหมายโมเลกุล fgr marker โดยคัดเลือกต้น F3 ที่มียีโนไทป์ fgrfgr ของยีนหอมเหมือนกับข้าวเจ้าพันธุ์ปทุมธานี 1 (ภาพที่ 2) จึงได้เมล็ดข้าว F4 ที่มีกลิ่นหอมเหมือนข้าวปทุมธานี 1 ต่อจากนั้นในฤดูนาปี 2553 – ฤดูนาปี 2555 ทำการปลูกคัดเลือกแบบจดบันทึกประวัติ (pedigree method) และทำการปลูกทดสอบผลผลิตในสถานีจำนวน 2 ฤดูที่นาทดลองของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ จังหวัดเชียงใหม่ คือ ในฤดูนาปรัง 2555 ปลูกต้น F7 ทดสอบผลผลิต และในฤดูนาปรัง 2556 ปลูกต้น F9 ทดสอบผลผลิต